กว่าจะเป็นธงไตรรงค์

          ธงชาติไทยผ่านการเปลี่ยนแปลงหลายยุคสมัย เริ่มจากธงพื้นแดงเกลี้ยงในสมัยโบราณ จนกระทั่งถึงธงไตรรงค์ที่เราใช้ในปัจจุบัน ธงแต่ละแบบมีการเปลี่ยนแปลงเพื่อสะท้อนถึงพระเกียรติยศและเหตุการณ์สำคัญต่าง ๆ ของชาติ โดยธงไตรรงค์ที่ประกอบด้วยสีแดง ขาว น้ำเงิน ถูกใช้เป็นธงชาติไทยมาตั้งแต่วันที่ 28 กันยายน พ.ศ. 2460 ในสมัยรัชกาลที่ 6

เพราะอดีตเป็นรากฐานของปัจจุบัน

เรามาดูวิวัฒนาการของธงชาติไทย ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันกันครับ

เริ่มต้นด้วย

     • ธงพื้นแดงเกลี้ยง ไม่มีที่มาแน่นอน ใช้มาตั้งแต่สมัยโบราณ

        ประเทศไทยใช้ธงสีแดงมาตั้งแต่สมัยโบราณ แต่ไม่มีใครทราบข้อมูลแน่นอน สมเด็จพระบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้เขียนบันทึกเกี่ยวกับธงพื้นแดงเกลี้ยง ไว้ในเชิงอรรถของหนังสือพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๒ ว่าพบหลักฐานในหนังสือจดหมายเหตุทูตไทยที่ลังกาทวีป เมื่อคราวพระอุบาลีออกไปให้อุปสมบทแก่ชาวสิงหล ในแผ่นดินสมเด็จพระบรมโกศ ว่าใช้ธงพื้นแดงสีเดียว 

      • ธงวงจักรสีขาวบนพื้นแดง เริ่มใช้ในรัชกาลที่ 1 ใช้สำหรับเรือหลวงเท่านั้น 

        ธงวงจักรสีขาวบนพื้นแดง 

รัชกาลที่ 1 ทรงกำหนดให้เพิ่มรูปวงจักรสีขาว อันเป็นเครื่องหมายแห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ลงไว้กลางธงผ้าพื้นแดง สำหรับประดับเรือหลวง เพื่อแสดงความแตกต่างจากเรือราษฎรชาวสยามทั่วไปที่ใช้ธงแดงเกลี้ยง

      • ธงช้างเผือกในวงจักรสีขาวบนพื้นแดง เริ่มใช้ในรัชกาลที่ 2 ใช้สำหรับเรือหลวงเท่านั้น 

        ธงช้างเผือกในวงจักรสีขาวบนพื้นแดง 

ในช่วงรัชกาลที่ 2 แผ่นดินสยามได้ช้างเผือกเข้ามาถึง 3 ช้าง ได้แก่ พระยาเศวตกุญชร พระยาเศวตไอยรา และพระยาเศวตคชลักษณ์ ซึ่งในประเพณีไทยถือว่าเป็นพระเกียรติยศอย่างสูง จึงโปรดเกล้าฯ ให้เพิ่มรูปช้างสีขาวไว้ในวงจักรสีขาว กลางธงสีแดง ใช้สำหรับเรือหลวง ส่วนเรือราษฎรยังคงใช้ธงแดงเกลี้ยงเช่นเดิม

      • ธงช้างเผือกเปล่าบนพื้นแดง เริ่มใช้ในรัชกาลที่ 3 ใช้สำหรับเรือสินค้าของราษฎรทั่วไป 

        ธงช้างเผือกเปล่าบนพื้นแดง 

เริ่มใช้ในรัชกาลที่ 3 - รัชกาลที่ 6 เป็นธงสำหรับเรือสินค้าของราษฎรทั่วไป

     • ธงช้างเผือกทรงเครื่องยืนแท่น เริ่มใช้ในรัชกาลที่ 6 เมื่อปี พ.ศ. 2459 เป็นธงสำหรับหน่วยงานราชการ

        ธงช้างเผือกทรงเครื่องยืนแท่น 

เริ่มใช้เป็นธงชาติเมื่อ พ.ศ. 2459 รัชกาลที่ 6 ทรงมีพระราชดำริว่า เมื่อมองธงชาติซึ่งใช้อยู่ในขณะนั้นแต่ไกล จะมีลักษณะไม่ต่างจากธงราชการเท่าไร และรูปช้างที่อยู่กลางธงยังไม่มีรูปแบบที่ชัดเจน จึงโปรดเกล้าฯ ให้ออกประกาศเพิ่มเติมและแก้ไขพระราชบัญญัติธง รัตนโกสินทรศก 129 มาตรา 4 ข้อ 19 กำหนดให้ธงชาติเป็นพื้นสีแดง ตรงกลางเป็นรูปช้างเผือกทรงเครื่องยืนแท่นหน้าหันเข้าเสาธง สำหรับเป็นธงราชการ

     •  ธงแดงขาวห้าริ้ว เริ่มใช้ในรัชกาลที่ 6 เมื่อปี พ.ศ. 2459  เป็นธงสำหรับประชาชน 

        ธงแดงขาวห้าริ้ว 

เริ่มใช้ในรัชกาลที่ 6 เมื่อ พ.ศ. 2459 ถือเป็นต้นแบบธงไตรรงค์ ใช้เป็นธงค้าขายสำหรับประชาชน 

     • ธงไตรรงค์ เริ่มใช้ในรัชกาลที่ 6 ตั้งแต่วันที่ 28 ก.ย. 2460 - ปัจจุบัน

        ธงไตรรงค์ 

ประกาศใช้เป็นธงชาติ เมื่อวันที่ 28 ก.ย. 2460 ในสมัยรัชกาลที่ 6 ธงชาติสยามถูกเปลี่ยนรูปแบบ เนื่องมาจากการเข้าร่วมรบในสงครามโลกครั้งที่ 1 โดยกำหนดให้มีสามสี (Tricolor) คือ แดง ขาว และน้ำเงินแก่ ตามลักษณะธงชาติของประเทศผู้นำฝ่ายพันธมิตร 

#ธงชาติไทย

#วันพระราชทานธงชาติไทย 

ที่มา: หนังสือคู่มือธงไตรรงค์ ธำรงไทย สำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี พิพิธภัณฑ์ธงชาติไทย